Świadczenia rodzicielskie
NOWE ŚWIADCZENIE RODZICIELSKIE OD 1 STYCZNIA 2016 r.
Ustawą z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw – dalej u.z.ś.r., do katalogu świadczeń rodzinnych, zawartego w art. 2 u.ś.r. wprowadzono nowe świadczenie jakim jest świadczenie rodzicielskie.
Komu przysługuje prawo do świadczenia rodzicielskiego?
Świadczenie rodzicielskie przysługuje osobom, które urodziły dziecko, a które nie są uprawnione do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Zgodnie z brzmieniem art. 17c ust. 1 u.ś.r., świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwało:
1) matce albo ojcu dziecka;
2) opiekunowi faktycznemu dziecka, tj. zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 3 pkt 14 u.ś.r., osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka – w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10 roku życia;
3) rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10 roku życia;
4) osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10 roku życia.
Kiedy ojciec otrzyma świadczenie?
Jednocześnie ustawa enumeratywnie wymienia przesłanki, przy zaistnieniu których ojciec dziecka będzie mógł złożyć wniosek o świadczenie rodzicielskie. Ojciec dziecka, będzie uprawniony do świadczenia rodzicielskiego pod warunkiem że:
1) matka dziecka na swój wniosek skróci okres pobierania świadczenia rodzicielskiego po uprzednim wykorzystaniu tego świadczenia przez okres 14 tygodni;
2) nastąpi śmierć matki dziecka albo też jeżeli
3) matka porzuci dziecko.
Kto będzie mógł skorzystać ze świadczenia/Komu będzie przysługiwało świadczenie?
Świadczenie rodzicielskie przysługuje rodzicom, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego. Dlatego z tego nowego świadczenia będą mogli skorzystać miedzy innymi:
1) studenci,
2) osoby bezrobotne (niezależnie czy są zarejestrowane w Urzędzie Pracy czy nie),
3) osoby pracujące na umowach cywilno-prawnych nieobjęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym
Ile wynosi świadczenie?
Świadczenie wynosi 1 tys. zł miesięcznie netto.
Na jakich zasadach będzie przyznawane świadczenie?
Świadczenie jest przyznawane niezależnie od dochodu rodziny i będzie można je pobierać przez rok (52 tygodnie) w przypadku urodzenia bądź przyjęcia na wychowanie jednego dziecka przez 65 tygodni w przypadku dwójki dzieci, 67 tygodni – trójki, 69 tygodni – czwórki, a przy piątce i więcej – 71 tygodni.
Kto nie skorzysta ze świadczenia?
1) osoby otrzymujące zasiłek macierzyński nie będą mogły skorzystać ze świadczenia rodzicielskiego;
2) w momencie, gdy jeden rodzic otrzymuje zasiłek macierzyński, drugi rodzic nie będzie mógł skorzystać ze świadczenia rodzicielskiego;
3) nowy zasiłek nie będzie przysługiwał również osobom, które korzystają z tego typu świadczeń – z tytułu urodzeniu dziecka w innych systemach niż powszechny system ubezpieczeniowy (np. funkcjonariusze służb mundurowych).
Tylko jedno świadczenie i tylko dla jednego z rodziców
Wprowadzając świadczenie rodzicielskie ustawodawca zastrzegł, że osobie uprawnionej do świadczenia rodzicielskiego przysługuje:
1) w tym samym czasie jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci;
2) jedno świadczenie rodzicielskie w związku z wychowywaniem tego samego dziecka (art. 17c ust. 8 u.ś.r.).
Pobieranie innego rodzaju świadczeń
Na kanwie dokonanych i opisywanych przedmiotową nowelizacją zmian w art. 27 u.ś.r. wprowadzono ust. 5, który wyłącza możliwość jednoczesnego pobierania przez osobę uprawnioną: świadczenia rodzicielskiego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku do zasiłku rodzinnego o którym mowa w art. 10 u.ś.r. lub zasiłku dla opiekuna.
W celu uniknięcia sytuacji dublowania się świadczeń pieniężnych wypłacanych ze środków publicznych, ustawodawca wprowadził unormowanie, wedle którego świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub
w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10 u.ś.r., świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. W sytuacji zbiegu uprawnień do wymienionych świadczeń przysługuje tylko jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną.
Konsekwentnie jak przy innych świadczeniach rodzinnych ustawodawca zastrzegł, że w sytuacji gdy osobom, uprawnionym do świadczenia rodzicielskiego przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, świadczenie rodzicielskie przyznawane na gruncie u.ś.r. nie przysługuje, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy
o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Świadczenie również dla tych, których dziecko urodziło się przed 1 stycznia 2016 r.
W uzasadnieniu projektu nowelizacji u.ś.r. wyjaśniono, że mając na uwadze konstytucyjną zasadę równości podmiotów wobec prawa oraz fakt, że osoby wychowujące dziecko do 52 tygodnia życia, bez względu na moment urodzenia czy przyjęcia na wychowanie tego dziecka (przed czy po roku 2016) znajdują się w takiej samej sytuacji, przepis przejściowy tj. art. 19 ustawy nowelizującej zakłada, że świadczeniem rodzicielskim objęci zostaną również rodzice, których dzieci urodziły się przed dniem 1 stycznia 2016 r., w sytuacji gdy nie minął jeszcze okres 52 tygodni od urodzenia dziecka (w przypadku ciąży mnogiej odpowiednio aż do 71 tygodni – w sytuacji urodzenia pięcioraczków). Rodzice ci będą uprawnieni do otrzymywania świadczenia rodzicielskiego za okres od dnia 1 stycznia 2016 r. (od dnia wejścia w życie ustawy) do czasu upłynięcia okresu, o którym mowa powyżej, przy czym okresy te liczy się od dnia: porodu – w przypadku urodzenia dziecka; przysposobienia – w przypadku przysposobienia dziecka; objęcia dziecka opieką – w przypadku objęcia dziecka opieką. Świadczenie rodzicielskie natomiast nie będzie przysługiwało, jeżeli osoby te pobrały już na dziecko zasiłek macierzyński albo jeżeli skorzystały z przedłużenia okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
W przypadku bliźniąt wysokość świadczenia się nie zmieni. Dłuższy będzie okres jego pobierania
Wysokość wypłacanego świadczenia jest niezależna od tego ile dzieci urodzimy podczas jednego porodu. Ilość dzieci urodzonych podczas jednego porodu wpływa wyłącznie na długość okresu, za jaki będzie wypłacane przedmiotowe świadczenie.
Kiedy zgłosić się po świadczenie?
Rodzic po świadczenie będzie mógł się zgłosić w ciągu 3 miesięcy od porodu. Jeżeli zrobi to w późniejszym terminie, świadczenie będzie mu przysługiwało od momentu złożenia wniosku.
Uwaga! Świadczenie rodzicielskie wlicza się do dochodu w innych systemach wsparcia rodzin, w szczególności przy ustalaniu prawa do świadczeń z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, świadczenia wychowawczego 500+
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych – u.ś.r.
- Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw – dalej u.z.ś.r.